Tác dụng phụ của thuốc không chỉ xảy ra khi ta đang dùng, mà nó còn xảy ra vào thời điểm tưởng như đã an toàn: đó là lúc ta ngưng dùng thuốc.

• Lạm dụng vitamin E có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư
• Ngưng dùng thuốc không hề đơn giản
• Có nên dùng thuốc tăng cường trí nhớ?

Trong một số tài liệu y dược nước ngoài, tác dụng phụ do ngưng dùng thuốc thường được viết tắt là ADWES ("Adverse Drug Withdrawal Events"). Nó được định nghĩa là biến cố xảy ra với các triệu chứng rối loạn do đang dùng một thứ thuốc nào đó mà bị đột ngột ngưng không dùng thuốc đó nữa. Dù không diễn ra một cách phổ biến, nhưng tác dụng phụ của việc ngưng dùng thuốc hàng năm đã làm thế giới thiệt hại không ít.

Tác dụng phụ khi ngưng dùng thuốc

Tác dụng phụ của thuốc được định nghĩa là tác dụng không mong muốn diễn ra khi ta dùng một thứ thuốc ở liều thông thường để chữa bệnh, phòng bệnh hoặc chẩn đoán bệnh. Nó gây nên sự khó chịu, thậm chí là tử vong.

Tác dụng phụ thường xuất hiện khi ta đang dùng thuốc, có thể ở lần dùng thuốc đầu tiên (như uống thuốc kháng histamin trị dị ứng thuộc thế hệ thứ 1 sẽ gây tác dụng phụ buồn ngủ) hay khi đã dùng thuốc lâu ngày (như dùng thuốc phenylbretazon lâu ngày có thể bị tác dụng phụ mất bạch cầu hạt)… Ðặc biệt, có một tác dụng phụ không thuộc loại phổ biến có thể xảy ra, đó là tác dụng phụ do ngưng dùng thuốc.

Các thuốc gây tác dụng phụ ngưng dừng thuốc có thể kể như thuốc trị huyết áp; Thuốc chống trầm cảm; Thuốc chữa động kinh; Một số thuốc chữa viêm khớp; Thuốc giảm đau có nguồn gốc thuốc phiện, gọi chung là opioid (như Morphin, Pethidin, Fentanyl); Thuốc ngủ nhóm barbiturat, thuốc an thần nhóm benzodiazepin (như Diazepam); Thuốc giảm cân kích thích là các dẫn chất amphetamin... Ðấy là các thuốc có tác dụng làm giảm triệu chứng bệnh.

Nếu dùng thuốc liên tục, triệu chứng bệnh không xảy ra nhưng nếu đột ngột ngưng dùng thuốc, triệu chứng bệnh sẽ trỗi dậy, thậm chí còn trầm trọng hơn trước. Việc sử dụng các loại thuốc này trong thời gian dài sẽ làm thay đổi chuyển hóa cơ bản các tế bào thuộc hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh thực vật của người.

Ngoài ra, tác dụng phụ ngưng dừng thuốc còn hay xảy ra với những người ngưng dùng thuốc tránh thai sau một thời gian sử dụng. Tác dụng phụ điển hình đối với những trường hợp này là chứng rối loạn kinh nguyệt, tăng cân, nám da...

Những vấn đề trình bày trên cho thấy tác dụng phụ của thuốc rất đa dạng. Ngoài việc quan tâm đến tác dụng phụ xảy ra khi đang dùng thuốc (đặc biệt khi dùng thuốc kéo dài), chúng ta còn phải lưu ý đến các rối loạn do ngưng dùng thuốc.

Đề phòng tác dụng phụ

Ðối với các loại tác dụng phụ ngưng dừng thuốc vừa kể trên, biện pháp giúp khắc phục tốt nhất là dùng thuốc giảm liều từ từ trước khi dứt hẳn để giúp cơ thể người dùng thuốc thích ứng dần dần trước khi ngưng thuốc hoàn toàn, chứ không được đột ngột ngưng thuốc. Sự giảm liều từ từ này sẽ giúp cơ thể có thời gian thích nghi và trở lại với các hoạt động bình thường.